Ang nalipatan nga parte sg aton maragtas o kasaysayan...

Isa sg mga nalipatan isaysay sg aton mga mga namumulat sg aton maragtas amu ang parte sang pag amlig naton sa aton kaugalingon. Ini nga mga kasaysayan sg aton mga katigulangan kinahanglan man ilakip sa aton maragtas. pwede ta ni siya ilakip sa idalum sg kategoria sng "Kultura".
Laban sg aton maragtas naga tandog lang sa ekonomiya kag pag sanyog sa kabuhian kag kon paano kita nag tindog sg aton katarunga kontra sa manugpigos sa aton nga mga dumuloong.  Tani ilakip naton kon paano kita nag pangapin sg aton kaugalinga sg ginusaran kita pwersa sg mga dumuluong katulad sg katsila, amerika kag hapon kag sa subong nga panahon kon paano kita mag amlig sg aton katarungan kag kaugaling sa mga pagpigos sa aton.
Tani amu ini ang dapat ubrahon o isulat sg mga maalamon naton nga manugsaysay sg aton maragtas labi na gid diri sa Negros . Damu ta di mga kasaysayan sg mga katigulanagn nga waay masulat. sa isa ka purok kon kisa may mga tigulang dira nga nagasiling "ay toto, waay ka pa matawho ini nga lugar kagulangan o kasiotan pa na di."
Kon makabati ko gani sini nga mga hambal sg mga tigulang, nagapanumdum dayon ako nga sa maabot nga mga panahon, madula na ini nga mga komunidad, malapta mga tawo kay may ngabakal sg duta kay patindogan sg dalagko nga mga baligyaan. kag ang kasaysayan sina nga tumandok madula na lang.
madula na ang kapinasahi sg sina nga komunidad nga tumandok.
Isa sg daw nalipatan nga siling ko ang mga hampang nga tumandok kada ugsad sg bulan, kada tingulan , pag tanum despwes ang pag ani. Gaano ang mga manug-ani pagkatapos nila ani sg humay. Ga puli lang bala sila pagkatapos? o ga pabilin anay sa kampo kag mag baylohanay sugilanon kag mga kinaadman ? Kina adman sa pag baylohanay inumol, sa pag usar sg hinganiban o sa pag pangaluyag sa mga dalaga.
Sa diin naghalin ang ila mga kinaadman sa pagsagang sg tapungol o sipa o paano nila atubangon ang isa ka manugdumog. May mga ginapatihan ang mga tumandok nga ginadumog kuno sila sg mga aswang. t paano nila batuan ang mga kasugong sina nga abilidad sg mga aswang.
ang mga tumandok damo ini sila sg mga inagyan kasubong sini.
Dapat ta ini ipa alinton sa kadam-an para indi kita madula sa kultra sg iban.....kon baga ginlamon sg mga gamhanan nga ginasunod man naton ang ila pagginawi....