Ang nalipatan nga parte sg aton maragtas o kasaysayan...

Isa sg mga nalipatan isaysay sg aton mga mga namumulat sg aton maragtas amu ang parte sang pag amlig naton sa aton kaugalingon. Ini nga mga kasaysayan sg aton mga katigulangan kinahanglan man ilakip sa aton maragtas. pwede ta ni siya ilakip sa idalum sg kategoria sng "Kultura".
Laban sg aton maragtas naga tandog lang sa ekonomiya kag pag sanyog sa kabuhian kag kon paano kita nag tindog sg aton katarunga kontra sa manugpigos sa aton nga mga dumuloong.  Tani ilakip naton kon paano kita nag pangapin sg aton kaugalinga sg ginusaran kita pwersa sg mga dumuluong katulad sg katsila, amerika kag hapon kag sa subong nga panahon kon paano kita mag amlig sg aton katarungan kag kaugaling sa mga pagpigos sa aton.
Tani amu ini ang dapat ubrahon o isulat sg mga maalamon naton nga manugsaysay sg aton maragtas labi na gid diri sa Negros . Damu ta di mga kasaysayan sg mga katigulanagn nga waay masulat. sa isa ka purok kon kisa may mga tigulang dira nga nagasiling "ay toto, waay ka pa matawho ini nga lugar kagulangan o kasiotan pa na di."
Kon makabati ko gani sini nga mga hambal sg mga tigulang, nagapanumdum dayon ako nga sa maabot nga mga panahon, madula na ini nga mga komunidad, malapta mga tawo kay may ngabakal sg duta kay patindogan sg dalagko nga mga baligyaan. kag ang kasaysayan sina nga tumandok madula na lang.
madula na ang kapinasahi sg sina nga komunidad nga tumandok.
Isa sg daw nalipatan nga siling ko ang mga hampang nga tumandok kada ugsad sg bulan, kada tingulan , pag tanum despwes ang pag ani. Gaano ang mga manug-ani pagkatapos nila ani sg humay. Ga puli lang bala sila pagkatapos? o ga pabilin anay sa kampo kag mag baylohanay sugilanon kag mga kinaadman ? Kina adman sa pag baylohanay inumol, sa pag usar sg hinganiban o sa pag pangaluyag sa mga dalaga.
Sa diin naghalin ang ila mga kinaadman sa pagsagang sg tapungol o sipa o paano nila atubangon ang isa ka manugdumog. May mga ginapatihan ang mga tumandok nga ginadumog kuno sila sg mga aswang. t paano nila batuan ang mga kasugong sina nga abilidad sg mga aswang.
ang mga tumandok damo ini sila sg mga inagyan kasubong sini.
Dapat ta ini ipa alinton sa kadam-an para indi kita madula sa kultra sg iban.....kon baga ginlamon sg mga gamhanan nga ginasunod man naton ang ila pagginawi....

Mga arnisador/escrimador/bastonero sa Negros Occidental

Diri sa Negros kag sa Panay damu mga arnisador kag bastonero diri. Sa mga katigulangan kon kisa ginatawag ini escrima. Maski anu lang ang imu gamiton sa 3 ka tinaga nga ini (arnis, escrima kag baston) , madali ka maintindihan sg mga tumandok diri sa Negros kag Panay. Kay ini nga mga kinaadman kabahin na ini sang cultura sang mga Ilonggo/Karay-a. Gani liwan sini nga mga tinaga indi ka maintidihan sang tumandok kon lain nga tinaga ang imu gamiton kon ginatumod mu ang paggamit sang baston sa pag-amlig mu sa kaugalingon mu.
Katulad sg Lapulapu Vinas Arnis nga sa diin ang nagadumala subong amu ang bata sang nagtaliwan na pinuno sang sini nga klase sg arnis nga si anhing Jose Vinas. Ang bata amu ang nagsalili sa amay amu si GM Nonong Vinas. Siya subong ang ginakabig nga nagadumala kag pinuno sang Lapulapu Vinas Arnis nga sa diin katapo man ako sang sini nga organisasyon.
(May dugang pa ini nga pahayag....Padayunon sa sunod .)

Ang katarungan/hinungdan kon ngaa nag tuhaw ini.

Madamo nga pangatarungan/rason nga ginhimo ko ini nga "blog". Isa sina amu nga ang hiligaynon/ilonggo nga linguahe/hambal daw madula na tungod kay may ara nga layi nga ginahimo subong sa kongreso nga himuon ang "tagalog" nga pungsudnun nga hambal sa Pilipinas. May mga tinaga nga hiniligaynon/inilonggo nga ginagamit sng mga dumuluong nga indi amu ang buot silingon sa tumandok nga hambalanon sg mga ilonggo. Labi na gid sa bahin sang aton nga tumandok nga pag-amlig sa kaugalingon. Mga kinaadman sng mga katigulangan naton nga kon indi ta pag-amligan madula na lang kay sila waay ga sulat libro ukon indi masulat ang ila tumandok nga cultura sa pahayagan o sa "internet" man. Gani paagi sini nga akon pagsulat kag paghimu sini nga "blog" mapakita man naton ang tumandok nga cultura sang mga ilonggo. Kag sa diri man ipakita nga waay labot sang ilonggo/karay-a/hiligaynon may mga kasimanwa man kita nga mga taga Cebu, Samar, Leyte kag Bohol nga may kaugalingon man nga mga Kultura nga dapat ipabalo sa bilog kalibutan.